1- Beş Puanlık Destek
Bu teşvikte, prime esas kazanç üst sınırını geçmemek kaydıyla, sigortalıların brüt ücretlerinin tamamı üzerinden hesaplanan işveren hissesinin beş puanlık kısmı Hazinece karşılanmaktadır.
5510 sayılı Kanun numarası seçilerek düzenlenen aylık prim ve hizmet belgesinde, örneğin brüt 2.000 TL ücret alan bir sigortalıdan dolayı yararlanılacak teşvik tutarı: 2.000 x 5 / 100 = 100 TL olacaktır.
İşveren hissesine ait primlerin Hazinece karşılanabilmesi için, işverenlerin çalıştırdıkları sigortalılarla ilgili olarak aylık prim ve hizmet belgelerini yasal süresi içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna vermeleri, sigortalıların tamamına ait sigorta primlerinin sigortalı hissesine isabet eden tutarı ile Hazinece karşılanmayan işveren hissesine ait tutarı yasal süresinde ödemeleri, Sosyal Güvenlik Kurumuna prim, idari para cezası ve bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borcu bulunmaması şarttır.
2- İlave Altı Puanlık Destek
14/7/2013 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 30/5/2013 tarihli ve 2013/4966 sayılı Bakanlar Kurulu kararıyla belirlenen il ve ilçelerde yukarda belirtilen beş puanlık desteğe ilaveten altı puanlık destek uygulanacaktır.
Sigorta primi teşvikinden, öncelikle 5510 sayılı Kanunun 81 inci maddesinin birinci fıkrasının (ı) bendinde öngörülen prime esas kazanç üst sınırına kadar olan kazançlar üzerinden hesaplanacak malullük, yaşlılık ve ölüm sigorta primlerinde beş (5) puanlık prim indirimi, ardından Bakanlar Kurulunca belirlenen altı (6) puan kadar prime esas kazanç alt sınırına kadar olan kazançlar üzerinden hesaplanan işveren hissesine karşılık gelen tutarın toplamı sigorta primi kadar yararlanılacak olup, sigorta primi teşvikinden yararlanılacak olan toplam işveren hissesi ise %11 olacaktır.
Örnek: Teşvik kapsamında olan işyerinde çalıştırılan 7 sigortalının 2017/Ocak ayına ilişkin prim ödeme gün sayısının (210), prime esas kazanç tutarının ise 15.000,00 TL olduğu varsayıldığında, SPEK tutarı üzerinden 5 puanlık indirim karşılığı Hazinece karşılanacak olan tutar = 15.000,00x5/100 = 750,00 TL Asgari ücret üzerinden 6 puanlık indirim karşılığı Hazinece karşılanacak olan tutar = 210 x 59,25x6/100 = 746,55 TL olmak üzere toplam=750,00+746,55= 1.496,55 TL Hazinece karşılanacaktır.
3- İlave İstihdamı Teşvik
4447 sayılı Kanunu’nun geçici 10’uncu maddesinde öngörülen ilave istihdam sigorta primi işveren hissesi desteğinden yararlanılabilmesi için, Sigortalı yönünden;
a) 1/3/2011 ila 31/12/2020 tarihleri arasında işe alınmış olması,
b) 18 yaşından büyük olması,
c) İşe alındığı tarihten önceki altı aylık dönemde SGK’ya verilmiş olan aylık prim ve hizmet belgelerinde kayıtlı olmaması,
d) Fiilen çalışması, gerekmektedir.
İş yeri yönünden ise;
a) Özel sektör işverenlerine ait olması,
b) Sigortalının, ortalama sigortalı sayısına ilave olarak çalıştırılması,
c) Yasal ödeme süresi geçmiş prim, idari para cezası ve bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borcunun bulunmaması,
d) Aylık prim ve hizmet belgelerinin yasal süresi içinde SGK’ya verilmesi,
e)Tahakkuk eden sigorta primlerinin yasal süresi içinde ödenmesi, şartlarının birlikte gerçekleşmiş, olması gerekmektedir.
4447 sayılı Kanunu’nun geçici 10’uncu maddesi kapsamına giren sigortalıların prime esas kazançları üzerinden tahakkuk eden sigorta primlerinin işveren hissesine ait kısmı İşsizlik Sigortası Fonu’ndan karşılanacaktır.
Öte yandan, 5510 sayılı Kanun’un 81’inci maddesinin birinci fıkrasının (ı) bendinde yer alan, “Bu fıkra ve diğer ilgili mevzuatla sağlanan sigorta prim desteklerinin aynı dönem için birlikte uygulanması halinde, bu destek öncelikle uygulanır” hükmüne istinaden, 4447 sayılı Kanunun geçici 10’uncu maddesi kapsamına giren bir sigortalı için öncelikle 5510 sayılı Kanun’un 81’inci maddesinin birinci fıkrasının (ı) bendinde öngörülen beş puanlık prim desteğinden, ardından 4447 sayılı Kanun’un geçici 10’uncu maddesinde yer alan teşvik uygulanacaktır.
Uygulanacak prim teşviki;
2.000,00 TL ücret alan teşvik kapsamında olan sigortalı için;
5510 sayılı Yasa prim teşviki 2.000 TLX5/100=100,00TL
6111 (4447/10)sayılı Yasa prim teşviki 2.000 TLX15.5/100=310,00TL
4- Engelli İstihdamı Teşviki
4857 sayılı İş Kanununun ‘Engelli ve eski hükümlü çalıştırma zorunluluğu’ başlıklı 30’uncu maddesinin altıncı fıkrasına istinaden, çalışma gücü kayıp oranı yüzde 40’tan fazla olan engelli sigortalı istihdam eden tüm özel sektör işverenleri, anılan fıkrada belirtilen şartların sağlanması kaydıyla, her bir engelli sigortalı için prime esas kazanç alt sınır üzerinden hesaplanan sigorta primi işveren payının tamamı üzerinden teşvikten yararlanabilmektedir.
Söz konusu teşvikten yararlanmak isteyen işverenler, teşvik kapsamında bildirilmek istenen sigortalılara ilişkin bilgileri Türkiye İş Kurumu’ndan alınan web servis aracılığıyla e-Bildirge programında yer alan ‘Engelli ve İşsizlik Teşvik Yönetimi’ programı vasıtasıyla sorguladıktan sonra teşvik kapsamına giren engelli sigortalılara ilişkin aylık prim ve hizmet belgelerini 14857 sayılı kanun numarasını seçerek gönderebilmektedirler.
Buna göre, 4857 sayılı Kanunun 30’uncu maddesinin altıncı fıkrasında öngörülen sigorta primi teşvikinden yararlanmak isteyen özel sektör işverenleri tarafından teşvik kapsamında bildirilecek engelli sigortalıların e-Bildirge programında yer alan ‘Engelli ve İşsizlik Teşvik Yönetimi’ ekranı üzerinden tanımlaması yapılabildiğinden, 2015 Ocak ayı dahil olmak üzere bundan böyle 19/8/2008 tarihli, 2008/77 sayılı Genelgede gerek teşvikten ilk yararlanma sırasında gerekse her yılın ocak ayı içinde SGK’ya ibraz edilmesi gerektiği belirtilen belgenin Türkiye İş Kurumu’ndan onaylatılarak SGK’ya ibraz edilmesine gerek bulunmamaktadır.
Uygulanacak prim teşvik;
4857 ve 5510 sayılı Yasalarda yer alan teşvikleri birlikte uygulamak mümkündür.
Asgari ücret alan teşvik kapsamındaki sigortalı için
5510 sayılı Yasa prim teşviki 1.777,50 TLX5/100=88,87 TL
4857 sayılı Yasa prim teşviki 1.777,50 TLX15.5/100=275,51 TL.
5-Sosyal Hizmet Teşviki
Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’nın sosyal hizmet modellerinden yararlanan kişiye, devletin iş imkânı sağlamak için özel sektör işverenlerine sunduğu teşvikin ayrıntıları;
1- Haklarında korunma veya bakım tedbir kararı alınmış olup fasılalı olarak geçen yararlanma süreleri dahil iki yıldan az olmamak üzere, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığının sosyal hizmet modellerinden yararlanan çocuklardan reşit olduğu tarih itibarıyla bu hizmetlerden yararlanmaya devam edenleri işe alan özel sektör işverenleri bu teşvikten yararlanacaktır.
2- Bu teşvik kapsamına giren kişilerin özel sektörde çalıştırılmaları hâlinde, prime esas kazanç alt sınırı üzerinden (asgari ücret üzerinden) hesaplanan malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası primi, kısa vadeli sigorta kolları primi ve genel sağlık sigortası primi, sigortalı ve işveren hissesi primlerinin tamamı ile işsizlik sigortası primi, sigortalı ve işveren hissesinin tamamı sigortalının işe giriş tarihinden itibaren beş yıl süre ile Hazine tarafından karşılanacaktır.
3- Söz konusu prim teşvikinden işverenler yararlanır ve Hazine tarafından işverene sağlanan sigortalı primi hissesi teşviki tutarının sigortalıya ödenmesi işverenden talep edilemez. Bu teşvikten faydalanabilmek için Sosyal Güvenlik Kurumu’na verilmesi gereken aylık prim ve hizmet belgelerinin yasal süresi içinde verilmesi ve Hazine’ce karşılanmayan primlerin yasal süresi içinde ödenmesi şarttır.
4- Teşvikten yararlanmak isteyen işverenlerin, sigortalının yukarda belirttiğimiz koşulları taşıdığını içeren Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı yazısı ile sigortalının teşvik kapsamında olduğunu belgelendirmesi gerekmektedir.
5- Asgari ücret alan bu kapsamdaki işçi için işverenler prim ödemeyeceklerdir. Asgari ücret üzerinde ücret alan sigortalı için ise ödenecek sigorta primi hesaplanırken bu yazıda izah ettiğimiz teşvikle birlikte 5 puanlık indirim de uygulanabilecektir.
Örnek: 2017 yılında aylık 2.000 TL brüt ücretle işe alınan teşvik kapsamındaki sigortalı için önce, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 81. maddesinde öngörülen 5 puanlık teşvik uygulanacaktır.
2.000 x 5/100 = 100 TL
Sonra konumuz olan teşvik (2828 sayılı Sosyal Hizmetler Kanunu EK 1.maddede yer alan teşvik) asgari ücret üzerinden hesaplanacaktır.
1.777,50x29,5/100= 524 TL
- Sigorta teşvikleri 100+524= 624 TL
- İşsizlik sigortası teşviki
1.777,50x3/100= 53 TL
- Teşvik öncesi toplam sigorta primi
2000 TLx37,5/100= 750TL
- Ödenecek toplam sigorta primi
750-624-53= 73 TL
6- AR GE Teşviki
5746 sayılı Araştırma Ve Geliştirme Faaliyetlerini Desteklenmesi Hakkındaki Kanun un 3 üncü maddesinin üçüncü fıkrasında, "Kamu personeli hariç olmak üzere teknoloji merkezi işletmelerinde, Ar-Ge merkezlerinde, kamu kurum ve kuruluşları ile kanunla kurulan veya teknoloji geliştirme projesi anlaşmaları kapsamında uluslararası kurumlardan ya da kamu kurum ve kuruluşlarından Ar-Ge projelerini desteklemek amacıyla fon veya kredi kullanan vakıflar tarafından veya uluslararası fonlarca desteklenen ya da TÜBİTAK tarafından yürütülen Ar-Ge ve yenilik projeleri ile rekabet öncesi işbirliği projelerinde ve teknogirişim sermaye desteklerinden yararlanan işletmelerde çalışan Ar-Ge ve destek personeli ile 26.6.2001 tarihli ve 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu nun geçici 2 nci maddesi uyarınca ücreti gelir vergisinden istisna olan personelin; bu çalışmaları karşılığında elde ettikleri ücretleri üzerinden hesaplanan sigorta primi işveren hissesinin yarısı, Maliye Bakanlığı bütçesine konulacak ödenekten karşılanır" hükmü bulunmaktadır.
İki ayrı destekten yararlanma mümkün mü?
6111 sayılı Kanun ile 5510 sayılı Kanun da yapılan değişiklik sonucunda, 1.3.2011 tarihinden itibaren aynı dönemde aynı sigortalı için AR-Ge ve 5 puanlık prim desteklerinden yararlanılması mümkün hale getirilmiştir.
Aylık prim ve hizmet belgesi nasıl düzenlenecek?
5746 sayılı Yasa sadece “ücret” kazancını ve teşvik kapsamı içinde geçen süreleri, sigorta primi işveren hissesinin yarısı olan teşvikten yararlandırmaktadır. Bu nedenle, prim ve ikramiye gibi ücret dışı kazançlar ile teşvik kapsamı dışında geçen süreler ve bu sürelere ilişkin kazanç 5 puanlık destek ile ilgili 5510 Kanun numarası seçilerek, aylık prim ve hizmet belgesi ile bildirilecektir.
5746 sayılı Kanun numarası seçilmek suretiyle düzenlenecek olan aylık prim ve hizmet belgesine, sigortalının Ar-Ge kapsamındaki çalışmalarda geçen gün sayısı ile Ar-Ge kapsamındaki çalışmaları karşılığında hak kazandığı ücreti yazılacaktır.
5510 sayılı Kanun numarası seçilmek suretiyle düzenlenecek olan aylık prim ve hizmet belgesine, sigortalının Ar-Ge kapsamı dışında geçen gün sayısı ile ücret dışı prim ve ikramiye gibi kazançları ve Ar-Ge kapsamı dışında kalan çalışmaları karşılığında hak kazandığı ücreti yazılacaktır.
Destek personel teşvikten faydalanacak mı?
İşveren hissesi sigorta primi desteğinden yararlanacak olan destek personelinin tam zaman eşdeğer sayısı toplam tam zamanlı Ar-Ge personeli sayısının %10’unu aşamaz. Küsuratlı sayılar tama iblağ edilir. Destek personelinin toplam tam zamanlı Ar-Ge personeli sayısının %10’unu aşması hâlinde, brüt ücreti en az olan destek personelinin ücretinden başlamak üzere sigorta primi işveren hissesi teşviki uygulanır. Brüt ücretlerin aynı olması hâlinde, sigorta primi işveren hissesi teşviki uygulanacak destek personeli işverence belirlenir.
Teşvikten yararlanmak için başvuru nasıl yapılacak?
Sigorta primi işveren hissesi desteğinden yararlanılabilmesi için teknoloji merkezi işletmelerinin TEKMER müdürlüğünden, kamu kurum ve kuruluşları ile kanunla kurulan vakıflar tarafından desteklenen Ar-Ge ve yenilik projelerinde desteği veren kamu kurum/kuruluşu veya kanunla kurulan vakıftan, uluslararası fonlarca desteklenen ya da TÜBİTAK tarafından yürütülen Ar-Ge ve yenilik projeleri için TÜBİTAK’tan, Ar-Ge merkezleri ile rekabet öncesi işbirliği projeleri için Sanayi ve Ticaret Bakanlığından, teknogirişim sermaye desteği alan işletmeler için merkezî yönetim kapsamındaki kamu idarelerinden, Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu kapsamında ücreti gelir vergisinden istisna tutulan personel çalıştıran işverenlerin, sigortalının bölgede fiilen çalışıp çalışmadığını denetlemekle yükümlü yönetici şirketten alacakları belgeyle işyerinin bağlı bulunduğu Sosyal Güvenlik İl /Merkez Müdürlüğüne yazılı olarak müracaat etmeleri şarttır.
Süre sınırlaması var mı?
5746 sayılı Araştırma ve Geliştirme Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanunun 3’üncü maddesinin üçüncü fıkrasında yer alan; teşvikten her çalışan için 5 yıl süre ile faydalanma sınırlaması, 6552 Yasa ile kaldırılmıştır.
Böylece, Ar-Ge prim teşvikinden beş yıllık yararlanma süresi sona ermiş sigortalılardan dolayı 11.9.2014 tarihinden itibaren tekrar yararlanmak mümkün hale gelmiştir.
Ahmet Metin AYSOY